Kraje Śródziemnomorskie i Europy Środkowo-Wschodniej jako nowe kraje imigracyjne w Unii Europejskiej (IDEA)
Pierwsze z trzech spotkań projektu IDEA odbyło się w Pałacu Ossolińskich w Sterdyniu, 20-21 czerwca 2007. Spotkanie było poświęcone historycznym i współczesnym trendom migracyjnym w europejskich krajach imigracyjnych. Konsekwencją spotkania była dyskusja dotycząca metodologii projektu, która odbyła się podczas warsztatów projektowych na początku marca.
Wśród różnych trendów migracyjnych w Europie, powstawanie nowych krajów imigracyjnych jest szczególnie ważne. Zmiana statusu migracyjnego została spowodowana rozwojem gospodarczym wywołanym uczestnictwem we wspólnym europejskim rynku i stabilnością polityczną. Społeczno-ekonomiczne warunki tej zmiany, jak i reakcja polityczna na tę nową sytuację różniły się znacznie pomiędzy krajami Europy Północno-Zachodniej, Południowej i Wschodniej oraz doprowadziły do różnych struktur imigracyjnych oraz wpływów na rynek pracy. Te różnice stanowią interesujące pole badawcze, które może rzucić światło na mechanizmy imigracji w Europie. Podczas 30-miesięcznego projektu, konsorcjum badawcze złożone z doświadczonych w badaniach migracyjnych ośrodków badawczych z 9 krajów Unii Europejskiej analizowało przyczyny, charakterystykę i konsekwencje przepływów migracyjnych w nowych europejskich krajach imigracji – w Południowej i Wschodniej Europie, w odniesieniu do starych krajów imigracji w UE.
Cele projektu
Projekt oferował wsparcie naukowe dla pilnie potrzebnego rozwoju i poprawy polityk migracyjnych w Unii Europejskiej. Projekt opierał się na kompleksowym i spójnym podejściu badawczym uwzględniającym przeszłe, współczesne i przyszłe trendy migracyjne, wielość krajów badanych oraz interdyscyplinarną metodologię (podejście socjologiczne, ekonomiczne, demograficzne i politologiczne). Projekt obejmował również nowe formy migracji i nowe kraje włączone w procesy migracyjne na skutek globalizacji.
Szczegółowe cele projektu były następujące:
- Rekonstrukcja przeszłych wzorców migracyjnych we wszystkich badanych krajach w celu przetestowania dwóch głównych hipotez, że (a) wzorce imigracji w nowych krajach przyjmujących przypominają historyczne wzorce w starych krajach imigracyjnych w UE oraz że (b) w procesie transformacji z kraju emigracji netto do kraju imigracji netto, każdy kraj przejawia jakieś ważne specyficzne cechy, które zależą np. od jego specyficznego położenia geograficznego, powiązań i tras migracyjnych w przeszłości, historycznego czasu transformacji, stanu migracji globalnej w czasie transformacji;
- Analiza polityk migracyjnych badanych krajów i ich efektywności oraz zdolności instytucji publicznych w badanych krajach do ich realizacji;
- Zebranie i analiza informacji dotyczących współczesnych wzorców migracyjnych w wybranych rejonach Unii Europejskiej z naciskiem na wspólne problemy będące efektem nowych fali imigracji oraz dotyczących trendów emigracyjnych z najbardziej istotnych krajów wysyłających do krajów Europy Wschodniej i Śródziemnomorskich, tj. Ukraina, Białoruś, Rumunia, Afryka Subsaharyjska, Turcja.
- Opracowanie narzędzi analitycznych do prognozowania migracji – modelu przyszłej imigracji i jej możliwych konsekwencji przy użyciu zarówno porównywalnych międzynarodowo demograficznych, statystycznych i ekonomicznych szeregów czasowych, jak i istotnych informacji politycznych. Przygotowanie dodatkowych narzędzi umożliwiających stworzenie przyszłych scenariuszy zmiennych ilościowych.
Zarządzanie projektem
Organizacja projektu IDEA obejmowała 11 partnerów konsorcjum, komitet doradczy i sekretariat administracyjny.
Projekt IDEA był zarządzany przez Koordynatora Projektu (M. Okólski, UW, Polska) i Komitet Koordynujący, który składał się z zespołów każdego partnera (Mirjana Morokvasic-Müller (UPX), Dušan Drbohlav (UKP), Corrado Bonifazi (CNR), Anna Triandafyllidou (ELIAMEP), Joaquín Arango (IUIOG), Marek Kupiszewski (IOM), Ágnes Hárs (MTA), João Peixoto (SOCIUS), Swanie Potot (CNRS), Heinz Fassmann (OEAW)). Koordynator Projektu i Komitet Koordynujący był odpowiedzialny za całościowe zarządzanie działaniami w ramach projektu. Dodatkowo, poszczególni członkowie Komitetu Sterującego byli odpowiedzialni za organizację spotkań i końcowej konferencji.
Komitet Koordynujący był wspomagany przez Komitet Doradczy IDEI. Miał on za zadanie zapewnić praktyczną orientacje badań, ich jakość i opłacalność. Składał się on z 15 osób – przedstawicieli decydentów politycznych na europejskim i narodowym poziomie, przedstawicieli organizacji pozarządowych oraz narodowych instytucji aktywnych w obszarze problematyki imigracyjnej. W Komitecie zostali włączeni badacze z ważnych krajów odniesienia poza Unią Europejską.
’Plan realizacji projektu przez cały okres jego trwania był nastepujący:
Działania badawcze:
1. Kraje pierwszej imigracji – przegląd
- 1.1. Przygotowanie informacji o krajach (country studies)
- 1.2. Przygotowanie przeglądu i zaplanowanie dalszych badań
2. Kraje śródziemnomorskie jako nowe kraje imigracyjne:
- 2.1. Historia i polityka imigracyjna
- 2.2. Współczesne trendy legalnej i nielegalnej migracji
3. Kraje Europy Wschodniej jako kraje docelowe imigracji
- 3.1. Historia i polityka imigracyjna
- 3.2. Współczesne trendy legalnej i nielegalnej migracji
4. Scenariusze jakościowe dla krajów śródziemnomorskich i Europy Wschodniej
- 4.1. Przyjęcie podejścia politycznego dla scenariuszy jakościowe
- 4.2. Opracowanie scenariuszy ilościowych procesów migracyjnych dla krajów śródziemnomorskich i Europy Wschodniej
5. Zbieranie danych dla modelu jakościowego
- 5.1. Zebranie dostępnych danych statystycznych dotyczących migracji
6. Model migracji i scenariusze ilościowe
- 6.1. Przygotowanie modelu migracji
- 6.2. Przygotowanie ilościowych prognoz przepływów migracyjnych z i do krajów śródziemnomorskich i Europy Wschodniej
7. Rekomendacje polityczne w oparciu o prognozy
- 7.1. Rekomendacje polityczne w oparciu o jakościowe i ilościowe prognozy migracyjne
Działania związane z zarządzaniem konsorcjum:
8. Zarządzanie jakością
- 8.1. Kontrola jakości przez Komitet Doradczy
- 8.2. Sprawozdanie i ocena jakości przez partnerów (krótkie raporty)
9. Zarządzanie i koordynacja działań technicznych w projekcie
- 9.1. Zarządzanie i koordynacja IDEI
- 9.2. Koordynacja przetwarzania danych i informacji, analizowania, raportowania, rozprzestrzeniania wyników
- 9.3. Promocja projektu
Publikacje:
Czas trwania
2007 - 2009
Źródło finansowania
Priorytet 6 Programu Ramowego SSP-5A Obszar 8.1. B.2.5.
Partnerzy
Université Paris X Nanterre (Institut Sciences du Politique – ISP), wcześniej Laboratoire d’Analyse des Systemes Politiques (LASP)
Univerzita Karlova v Praze (Faculty of Science, Department of Social Geography and Regional Development – DSG)
Consiglio Nazionale delle Ricerche (Institute for Research on Population and Social Policies -IRPPS), Włochy
The Hellenic Foundation for European and Foreign Policy, Grecja (ELIAMEP)
Instituto Universitario de Investigación Ortega y Gasset, Hiszpania (IUIOG)
Międzynarodowa Organizacja Migracji (Central European Forum for Migration Research – CEFMR), Polska
Magyar Tudomanyos Akademia (Centre for International Migration and Refugee Studies, Institute of Ethnic and National Minority Studies – CMRS), Węgry
Research Center on Economic Sociology and the Sociology of Organizations, Portugalia (SOCIUS)
Centre National de la Recherche Scientifique (Laboratoire Méditerranéen de Sociologie – LAMES)
Oesterreichische Akademie der Wissenschaften (Das Institut für Stadt- und Regionalforschung – ISR), Austria
