Odpowiedź lokalnego systemu społecznego na ubóstwo imigrantów. Między innowacjami a nierównościami

 

Badacze migracji zwracają coraz większą uwagę na zjawiska dziejące się w kontekście lokalnym. W rezultacie wiele wiadomo o tym, jak innowacyjne i skuteczne bywają lokalne polityki integracyjne adresowane do imigrantów, w porównaniu do polityk kreowanych na poziomie centralnym. Niewiele jednak wiadomo o tym, jak miasta odpowiadają na potrzeby ich najbardziej zmarginalizowanej populacji imigrantów zmagających się z ubóstwem, oraz na temat ryzyka decentralizowania polityk społecznych do poziomu lokalnego (np. tworzenie nierówności szans). Chociaż imigranci w Europie i Stanach Zjednoczonych statystycznie są bardziej aktywni na rynku pracy niż rdzenni mieszkańcy, jednak dwa razy częściej od nich doświadczają ubóstwa, dłużej pozostają w ubóstwie, częściej do niego wracają i napotykają większe bariery w zatrudnieniu. Mimo to, imigranci w mniejszym zakresie korzystają  z systemu opieki społecznej. Posługując się przypadkiem polskich imigrantów w trzech miastach Unii Europejskiej (Londynie, Berlinie i Sztokholmie) i w jednym w USA (Nowy Jork), projekt badawczy LocMig zbada reakcję lokalnego systemu opieki społecznej (systemu zasobów socjalnych dostarczanych przez lokalnych aktorów) na ubóstwo migrantów.  W ramach projektu LocMig opracowana zostanie nowatorska teorię wyjaśniającą rolę czynników makro-, mezo- i mikro- w kształtowaniu reakcji lokalnego systemu opieki społecznej na ubóstwo imigrantów. Projekt skupi się na polskich imigrantach, ponieważ są oni drugą co do wielkości grupą imigrantów wewnątrzunijnych (1,1 mln w 2016 r.) i trzecią co do wielkości wśród migrantów europejskich w USA (prawie 425,000 w 2018 r.). Chociaż, szczególnie po 2004 r, poświęcono wiele uwagi polskiej imigracji, jednak niewiele z istniejących badań koncentruje się na doświadczeniach imigrantów zmagających się z ubóstwem. Nieliczne badania prowadzone w tym zakresie opisują Polaków doświadczających bezdomności w Londynie, Oslo i Brukseli. Brakuje jednak zrozumienia doświadczeń związanych z ubóstwem i korzystania z lokalnych systemów opieki społecznej, w porównawczej perspektywie. Proponowane badanie będzie przeprowadzone w czterech miastach, wybranych ze względu na to, że stanowią one główne kierunki migracji (i polskiej imigracji w szczególności), że działają w ramach różnych krajowych i lokalnych modeli systemów opieki społecznej, oraz, że na poziomie krajowym charakteryzują się różną skutecznością przeciwdziałania ubóstwu imigrantów. Projekt LocMig odpowie na trzy pytania badawcze: Pytanie 1: W jaki sposób wygląda proces redukowania ubóstwa w ramach różnych lokalnych systemów opieki społecznej, w oczach polskich imigrantów doświadczających ubóstwa, oraz w oczach osób bezpośrednio zaangażowanych w dostarczających usług? Pytanie 2: W jaki sposób różne reakcje lokalnych systemów opieki społecznej umożliwiają lub utrudniają redukowanie ubóstwa? Pytanie 3: W jaki sposób czynniki makro, mezo i mikro kształtują różne rodzaje reakcji lokalnych systemów opieki społecznej na ubóstwo migrantów?

Zastosowana metoda badawcza/metodyka: Aby odpowiedzieć na tak sformułowane pytania, przeprowadzone zostanie porównawcze studium przypadku z jakościowym komponentem badań podłużnych i w oparciu o współpracę z lokalnymi społecznościami. Metoda porównawczych studiów przypadków zagwarantuje zachowanie wysokiego poziomu rygoru naukowego. Badania podłużne pozwolą zmaksymalizować zrozumienia tego, w jaki sposób przebiega, lub w jaki sposób jest blokowane przezwyciężenie ubóstwa w „czasie rzeczywistym”, czyli wtedy gdy uczestnicy zaczynają korzystać z lokalnych systemów opieki społecznej. Podejście oparte na współpracy z lokalnymi społecznościami angażuje kluczowych interesariuszy w proces badawczy, dzięki czemu badanie jest kulturowo i kontekstowo dostosowane do lokalnych realiów i potrzeb lokalnych społeczności.

Proces gromadzenia danych obejmie 72 wywiady z imigrantami i rodzimymi mieszkańcami czterech miast, którzy doświadczyli ubóstwa, oraz z osobami bezpośrednio zaangażowanymi w świadczenie usług opieki społecznej. Badania podłużne obejmą 48 wywiadów i cztery obserwacje przeprowadzone z klientami lokalnych systemów opieki społecznej i z osobami bezpośrednio świadczącymi usługi. Dodatkowo przeprowadzonych zostanie osiem wywiadów z ekspertami, po dwa w każdym mieście. Imigranci uczestniczący w badaniu wypełnią również ankietę demograficzną i ankietę badającą ich sieci społeczne. Projekt wykorzysta dane zastane, takie jak ustawodawstwo krajowe i miejskie dotyczące lokalnego systemu opieki społecznej, główne teksty opracowane przez organizacje pozarządowe, oraz zmierzy jakościowe i ilościowe wskaźniki reakcji lokalnego systemu opieki społecznej na ubóstwo migrantów (np. oferowanie programów pomocy społecznej w różnych językach, dostęp do usług dla imigrantów nieudokumentowanych itp.).

Proces analizy danych połączy teorię ugruntowaną, dedukcyjną analizę jakościową i indukcyjną analizę tematyczną; oraz analizę sieci społecznych. W analizie danych zostanie wykorzystane oprogramowanie Dedoose i SPSS.

Projekt przyczyni się do rozwoju socjologii migracji międzynarodowych i systemów bezpieczeństwa socjalnego poprzez zapełnienie luk istniejących w tych dziedzinach: ograniczonej wiedzy na temat korzystania przez migrantów z systemu opieki społecznej; skutecznych reakcji lokalnego systemu opieki społecznej na ubóstwo migrantów, oraz sytuacji polskich imigrantów zmagających się z ubóstwem i korzystających z systemów opieki społecznej w kontekście porównawczym. Naukowy wpływ projektu zostanie osiągnięty poprzez rozwój teorii w tym zakresie, opracowanie artykułów naukowych, przygotowanie manuskryptu książki, udział w międzynarodowych konferencjach, prezentacje i konsultację badań podczas publicznych wykładów, oraz popularyzację wyników projektu w mediach.

Czas trwania

2020 - 2023

Źródło finansowania

Narodowe Centrum Nauki, SONATA 15

Publikacje