Apel do osób angażujących się w badania migracji przymusowych o stosowanie najwyższych standardów etycznych badań

PEŁNA TREŚĆ APELU I SYGNATARIUSZE 

W związku z trwającą wojną w Ukrainie oraz kryzysem humanitarnym na granicy polsko-białoruskiej, szybko rośnie zainteresowanie realizacją badań dotyczących migracji przymusowych do Polski. Badania takie generują jednak szczególne wyzwania i zobowiązania etyczne, z których każda osoba zaangażowana w planowanie, zarządzanie czy realizację badania musi sobie zdawać sprawę. 

Apelujemy o krytyczną refleksję, zapoznanie się oraz bezwzględne stosowanie Kodeksu etyki opracowanego przez Międzynarodowe Stowarzyszenie ds. Badania Migracji Przymusowych (ang. the International Association for the Study of Forced Migration (IASFM) oraz standardów Komisji Europejskiej w zakresie badania uchodźców, osób poszukujących ochrony międzynarodowej i migrantów. Poniższe wyzwania i standardy etyczne są podsumowaniem Kodeksu IASFM dostosowanym do polskich realiów. 

WYZWANIA ETYCZNE

• Autentyczna dobrowolna i świadoma zgoda (wyrażona na piśmie czy na nagraniu, z której osoba badana może się wycofać)
• Zachowanie poufności i prywatności
• Nieczynienie szkody

ZASADY ETYCZNE

• Autonomia
• Sprawiedliwość
• Różnorodność
• Kompetencje
• Partnerstwo

Gorąco zachęcamy Państwa także do rozpowszechniania wśród osób i organizacji zapraszanych do udziału w badaniu poniższej listy, opracowanej przez Centrum Badań nad Uchodźstwem, Kanadyjską Radę na Rzecz Uchodźstwa i Kanadyjskie Stowarzyszenie na rzecz Badań Uchodźstwa i Migracji Przymusowych:

LISTA KONTROLNA DLA ORGANIZACJI I OSÓB PRACUJĄCYCH W OBSZARZE MIGRACJI PRZYMUSOWYCH, KTÓRE ZOSTAŁY ZAPROSZONE  DO UDZIAŁU W BADANIACH Czy badaczka/badacz uzyskał ze swojej instytucji zgodę etyczną na realizację badania? Jeśli tak, czy dostarczył kopię dokumentów potwierdzających uzyskaną zgodę, a także dane kontaktowe Komisji/Rady ds. etyki badań? Jeśli nie ma procedur weryfikacji etyki badań, jak będą oceniane i stosowane zasady uzyskania zgody, zachowania poufności i nieczynienia szkody osobom badanym? ​​Czy badaczka/badacz uzyskał/a dobrowolną i  świadomą zgodę na udział w badaniu? W jaki sposób będziemy się komunikować z  klientami czy współpracownikami organizacji tak, aby rozumieli, że nie muszą brać udziału w badaniu, aby nadal korzystać z naszych usług?  W jaki sposób zostanie zagwarantowana prywatność i poufność uzyskanych danych? Jakie kroki zostaną podjęte, jeżeli badanie ujawni działania o charakterze przestępczym, wykorzystywanie przez innych lub możliwość samookaleczania?  Jakie osoby spełniające kryteria rekrutacyjne są z różnych względów (np. przynależności etnicznej, niepełnosprawności, wykluczenia cyfrowego itp.) wykluczone z badania? Jakie zmiany można wprowadzić w badaniu tak, aby ułatwić w nim udział tych osób? W jaki sposób osoba realizująca badanie będzie udostępniać jego wyniki, w tym zanonimizowane dane? Czy osoba realizująca badanie uwzględniła w budżecie projektu wynagrodzenie należne  za czas i inne zasoby poświęcone na rzecz realizacji badania przez partnerów nie akademickich występujących w roli respondentów, członków ciał doradczych, rekrutujących respondentów, i ułatwiających udział innych osób w badaniu?

Mamy głęboką nadzieję, że z zachowaniem tych zasad etycznych, rosnące obecnie w Polsce zainteresowanie badawcze migracjami przymusowymi, przełoży się na maksymalizowanie korzyści i minimalizowanie ryzyk dla migrantów przymusowych.

Z wyrazami szacunku,

Inicjatorzy apelu:

dr Karolina Łukasiewicz,  Ośrodek Badań nad Migracjami,  Uniwersytet Warszawski
dr Kamila Fiałkowska, Ośrodek Badań nad Migracjami,  Uniwersytet Warszawski, Badaczki i Badacze na Granicy
dr hab. Agata Górny, Ośrodek Badań nad Migracjami,  Uniwersytet Warszawski
dr hab. Paweł Kaczmarczyk, Ośrodek Badań nad Migracjami,  Uniwersytet Warszawski
dr Weronika Kloc-Nowak, Ośrodek Badań nad Migracjami,  Uniwersytet Warszawski
dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN, Instytut Nauk Prawnych PAN
prof. dr hab. Małgorzata Kossowska, Instytut Psychologii, Centre for Social Cognitive Studies, Uniwersytet Jagielloński
Paulina Szwed, Instytut Psychologii, Centre for Social Cognitive Studies, Interdyscyplinarne Centrum Etyki,  Uniwersytet Jagielloński
dr Ewa Szumowska, Instytut Psychologii, Centre for Social Cognitive Studies, Uniwersytet Jagielloński
dr hab. Jolanta Perek-Białas, prof. UJ, Instytut Socjologii, Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych, Uniwersytet Jagielloński oraz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
dr Aneta Czernatowicz-Kukuczka, Instytut Religioznawstwa, Uniwersytet Jagielloński